合鳃鱼目(学名:Synbranchiformes)属于硬骨鱼纲,是一个包含了黄鳝(Monopterus albus)及其近亲的目。
合鳃鱼目(Synbranchiformes)体鳗形。口裂上缘由前颌骨及部分上颌骨组成。鳃退化,左右鳃孔在腹面相合,呈横裂状。体裸露无鳞。无胸鳍。腹鳍如有为喉位。背鳍、臀鳍与尾鳍相连。无鳔。口咽腔、肠和皮肤可行呼吸。
口裂上缘由前颌骨及部分颌骨组成。鳃孔位于头部腹面,左右鳃孔连在一起成1横缝。鳃常退化,由口、喉腔及肠代行呼吸。鳍无刺。无鳔。背鳍、臀鳍与尾鳍连在一起;腹鳍如存在时则为喉位。无眶蝶骨、眼下骨、肩胛骨、乌喙骨、支鳍骨和下肋骨。
体鳗形。口裂上缘由前颌骨和部分颌骨组成。后翼骨伸达蝶耳骨。无眶蝶骨和眶下骨。副蝶骨以锯状缝与额骨相连。具后颞颥骨。肩胛骨和支鳍骨均消失。鳃孔位于头部腹面,左右连合成一横裂。鳃4个,或退化。背鳍和臀鳍退化成皮褶,无鳍条。无胸鳍。腹鳍很小,喉位,或无。口腔及肠具呼吸功能。无鳔。
合鳃鱼目包括3个亚目,即甲棘背鱼亚目(Indostomoidei)、棘鳅亚目(Mastacembeloidei)和合鳃鱼亚目(Synbranchoidei),共4科,如下:
甲棘背鱼科(Indostomidae),甲棘背鱼科其下仅有一属三种:
甲刺鱼属(Indostomus)
Indostomus crocodilus甲刺鱼(Indostomus paradoxus)Indostomus spinosus鳗鳅科(Chaudhuriidae),下分5个属,如下:
线面鳅属(Bihunichthys)
似单鳍线面鳅(Bihunichthys monopteroides)鳗鳅属(Chaudhuria)
鳗鳅(Chaudhuria caudata),又称大尾鳗鳅。老挝鳗鳅(Chaudhuria fusipinnis)里特氏鳗鳅(Chaudhuria ritvae)面条鳅属(Chendol)
祈麟面条鳅(Chendol keelini)溜滑面条鳅(Chendol lubricus)卡氏鳗鳅属(Garo)
卡氏鳗鳅(Garo khajuriai):又称卡氏印鳗鳅。龙鳗鳅属(Nagaichthys)
红胸龙鳗鳅(Nagaichthys filipes)印鳗鳅属(Pillaia)
印鳗鳅(Pillaia indica)克钦印鳗鳅(Pillaia kachinica)棘鳅科(Mastacembelidae),刺鳅科下分3个属,分布于热带非洲、海湾地区与亚洲南部淡水水域,如下:
吻棘鳅属(Macrognathus)
长吻棘鳅 Macrognathus aculeatus大吻棘鳅 Macrognathus aral金色吻棘鳅 Macrognathus aureus睛尾吻棘鳅 Macrognathus caudiocellatus环带吻棘鳅 Macrognathus circumcinctus背眼吻棘鳅 Macrognathus dorsiocellatus冈氏吻棘鳅 Macrognathus guentheri基氏吻棘鳅 Macrognathus keithi线斑吻棘鳅 Macrognathus lineatomaculatus斑吻棘鳅 Macrognathus maculatus马拉巴吻棘鳅 Macrognathus malabaricus泰国吻棘鳅 Macrognathus meklongensis莫里亨吻棘鳅 Macrognathus morehensis暗体吻棘鳅 Macrognathus obscurus大头吻棘鳅 Macrognathus pancalus孔雀吻棘鳅 Macrognathus pavo潘氏吻棘鳅 Macrognathus pentophthalmos半斑吻棘鳅 Macrognathus semiocellatus曼谷吻棘鳅 Macrognathus siamensis腹纹吻棘鳅 Macrognathus taeniagaster泞栖吻棘鳅 Macrognathus tapirus斑纹吻棘鳅 Macrognathus zebrinus刺鳅属(Mastacembelus)
白点刺鳅 Mastacembelus alboguttatus白斑刺鳅 Mastacembelus albomaculatus安氏刺鳅 Mastacembelus ansorgii缺鳍刺鳅 Mastacembelus apectoralis大刺鳅 Mastacembelus armatus乌首刺鳅 Mastacembelus aviceps短吻刺鳅 Mastacembelus brachyrhinus盲刺鳅 Mastacembelus brichardi卡氏刺鳅 Mastacembelus catchpolei康吉刺鳅 Mastacembelus congicus厚身刺鳅 Mastacembelus crassus隐棘刺鳅 Mastacembelus cryptacanthus坎宁顿刺鳅 Mastacembelus cunningtoni戴氏刺鳅 Mastacembelus dayi德氏刺鳅 Mastacembelus decorsei奠边刺鳅 Mastacembelus dienbienensis不育刺鳅 Mastacembelus ellipsifer红纹刺鳅 Mastacembelus erythrotaenia网纹刺鳅 Mastacembelus favus黄体刺鳅 Mastacembelus flavidus长尾刺鳅 Mastacembelus frenatus格氏刺鳅 Mastacembelus greshoffi几内亚刺鳅 Mastacembelus kakrimensis潜刺鳅 Mastacembelus latens利比里亚刺鳅 Mastacembelus liberiensis洛氏刺鳅 Mastacembelus loennbergii马氏刺鳅 Mastacembelus marchei真刺鳅 Mastacembelus mastacembelus细胸刺鳅 Mastacembelus micropectus莫湖刺鳅 Mastacembelus moeruensis摩氏刺鳅 Mastacembelus moorii黑刺鳅 Mastacembelus niger黑缘刺鳅 Mastacembelus nigromarginatus背眼刺鳅 Mastacembelus notophthalmus因莱湖刺鳅 Mastacembelus oatesii蜥形刺鳅 Mastacembelus ophidium白腹刺鳅 Mastacembelus pantherinus少鳞刺鳅 Mastacembelus paucispinis横口刺鳅 Mastacembelus plagiostomus扁体刺鳅 Mastacembelus platysoma波氏刺鳅 Mastacembelus polli帕伦刺鳅 Mastacembelus praensis雷氏刺鳅 Mastacembelus reygeli劳氏刺鳅 Mastacembelus robertsi萨氏刺鳅 Mastacembelus sanagali塞氏刺鳅 Mastacembelus seiteri喀麦隆刺鳅 Mastacembelus sexdecimspinus刚果刺鳅 Mastacembelus shiloangoensis马拉维刺鳅 Mastacembelus shiranus小眼刺鳅 Mastacembelus signatus辛比刺鳅 Mastacembelus simbi斯氏刺鳅 Mastacembelus stappersii尖头刺鳅 Mastacembelus strigiventus太安刺鳅 Mastacembelus taiaensis坦干伊喀刺鳅 Mastacembelus tanganicae塔平刺鳅 Mastacembelus thacbaensis廷氏刺鳅 Mastacembelus tinwini特氏刺鳅 Mastacembelus traversi三疣刺鳅 Mastacembelus triolobus三棘刺鳅 Mastacembelus trispinosus波状刺鳅 Mastacembelus undulatus单色刺鳅 Mastacembelus unicolor眼斑刺鳅 Mastacembelus vanderwaali条纹刺鳅 Mastacembelus zebratus中华刺鳅属(Sinobdella)
中华刺鳅 Sinobdella sinensis,也叫做刀鳅合鳃鱼科(Synbranchidae),合鳃鱼科的物种外型与鳗鱼相似,分布于热带及亚热带的淡水水域。本科绝大多数物种能够呼吸空气,栖息于沼泽、池塘及潮湿的环境,在水源干涸时,又会埋藏自己于泥内。合鳃鱼科下分4个属25个物种,如下:
大孔鳝属(Macrotrema),大孔鳝属只有1种:
大孔鳝 Macrotrema caligan Regan, 1912黄鳝属(Monopterus Lacepède, 1800),黄鳝属包括有:
黄鳝 Monopterus albus双色黄鳝 Monopterus bicolor布氏黄鳝 Monopterus boueti山黄鳝 Monopterus cuchia斯里兰卡黄鳝 Monopterus desilvai奠边黄鳝 Monopterus dienbienensis红黄鳝 Monopterus digressus伊氏黄鳝 Monopterus eapeni穴栖黄鳝 Monopterus fossorius霍氏黄鳝 Monopterus hodgarti艾氏黄鳝 Monopterus ichthyophoides印度黄鳝 Monopterus indicus罗氏黄鳝 Monopterus roseni蛇胸鳝属(Ophisternon McClelland, 1844),蛇胸鳝属包括下列各种:
穴栖蛇胸鳝 Ophisternon aenigmaticum非洲蛇胸鳝 Ophisternon afrum孟加拉蛇胸鳝 Ophisternon bengalense白蛇胸鳝 Ophisternon candidum (Mees, 1962)斑点蛇胸鳝 Ophisternon gutturale阴曹蛇胸鳝 Ophisternon infernale :又称幽鳝。Rakthamichthys属
Rakthamichthys digressus (Gopi. 2002)Rakthamichthys roseni (Bailey & Gans 1998)合鳃鱼属(Synbranchus Bloch, 1795),包括下列各物种:
兰普雷亚合鳃鱼 Synbranchus lampreia玻利维亚合鳃鱼 Synbranchus madeirae合鳃鱼 Synbranchus marmoratus黄鳝体长,蛇形,前段圆,尾部尖细。头圆,吻尖,唇肥厚。上下颌有细齿。眼小,有薄皮覆盖。左右鳃孔合一。体无鳞。无偶鳍。背鳍仅为皮褶,与尾鳍褶相连。体发黄,有黑色小斑点。
黄鳝为底层鱼,在湖泊、沟渠、稻田中较多。白天喜藏在水底洞穴里,晚间外出找食。为肉食性凶猛鱼,捕食昆虫、蛙、小鱼。2冬龄,体长34cm以上性成熟,产卵时雄鱼先在洞口吐出泡沫,集成鱼巢,而后将卵产在巢中。黄鳝有明显的性逆转现象,从胚胎期至性成熟期,生殖腺全为卵巢,产卵后卵巢逐渐变成精巢。生长较快,当年可长到20cm,大的可重达1.5kg以上。肉味鲜美,在长江以南是极常见的食用鱼。现已开展人工养殖,并供出口。